Nhạc từ giấc mơ

Viết năm 2010, đăng lại nhân dịp tối qua định làm cái playlist nhạc indie trước khi ngủ

Họa sĩ trường phái siêu thực Salvador Dali từng ngủ ngồi với một cái muỗng sắt trong tay, bên dưới là một chiếc đĩa bằng thép. Khi ông mơ màng vừa bước vào giấc ngủ, tay không còn giữ được chiếc muỗng, nó rơi xuống, tạo tiếng động lớn. Ông sẽ choàng tỉnh dậy và nhanh chóng vẽ lại những xúc cảm trong giấc mơ màng đó. Đây hẳn là một cách khá đặc biệt để tìm cảm hứng sáng tạo chân thật ngay bên trong chính mình của một họa sĩ bậc thầy. Nhưng với các tay chơi nhạc của thế kỷ 21, cách thức làm nhạc bắt đầu từ giấc mơ đã tiến những bước rất xa.

Nửa tỉnh nửa mơ

Các nhà khoa học nghiên cứu và tạm kết luận rằng, ngoại cảnh ảnh hưởng khá đậm đến giấc mơ. Một anh chàng đang ngủ há miệng, nhỏ vài giọt nước vào, anh ta sẽ quay sang nằm sấp và tay chân khua theo động tác… bơi. Trong giấc mơ, anh thấy rơi xuống nước và cố gắng vào bờ. Trong thập niên 60 – 70 thế kỷ trước, dòng nhạc psychedelic cũng dựa trên những ảo giác mơ màng như vậy. Đến mức các nhà xã hội phải thốt lên dòng nhạc này chính là loại thuốc gây nghiện “trộn” với âm nhạc. Phim Taking Woodstock của đạo diễn Lý An cũng có một đoạn “LSD trip” như say thuốc lẫn phê nhạc trên chiếc xe VW với nền là bài The red telephone của nhóm Love.

Nghe nhạc trong trạng thái nửa tỉnh nửa mơ mang lại những cảm giác rất thú vị. Khoảng 3 giờ sáng thứ Ba tuần rồi, chợt thức giấc trong khách sạn trong một chuyến công tác, TV mở kênh Channel V chưa kịp tắt, tôi bỗng nghe được một bản nhạc hay mê mẩn: Factory của Band of Horses. Giấc ngủ của tôi trước đó là một giấc ngủ cực kỳ thú vị, tràn ngập âm nhạc và những cảm giác thăng hoa, nhờ tác động ngoại cảnh từ Channel V. Nửa đêm về sáng hôm đó, kênh này có một playlist rất khá, nhưng trạng thái tỉnh của tôi chỉ đủ để nhớ duy nhất bài Factory. Ca khúc này, thật ngẫu nhiên, về một anh chàng trong khách sạn, mặt mày thiểu não đến mức một vị khách khác vừa bước vào thang máy nhác thấy đã phóng ra ngoài, thà đi thang bộ. Lý do cho sự buồn bã ủ rũ này không được người viết lời nói rõ, chỉ là mơ hồ về một tình yêu, một mối quan hệ đã qua…

Vẫn thuộc về cảm xúc

Giống như các bản nhạc indie khác, toàn bộ bài Factory không liên quan gì lắm tới cái tựa! Nhưng đáng nói ở đây, ca khúc này là bản nhạc đầu tiên trong album Infinite Arms của nhóm Band Of Horses vừa phát hành hồi tháng 5/2010. Ben Bridwell, ca sĩ chính trong nhóm và là người sáng tác ca khúc này đã kể lại về cảm hứng của mình: “Lúc đó tôi đang nghe Nick Drake rất nhiều và mê mẩn phần đàn dây trong các ca khúc của anh ấy. Tôi cũng muốn ca khúc này nghe có vẻ kịch tính như bài Bittersweet symphony của The Verve.” Dù bây giờ kỹ thuật phát triển ầm ầm, thậm chí máy móc lập trình có thể thay cả con người để tạo ra tác phẩm, thì âm nhạc vẫn cứ thuộc về cảm xúc và cả cảm tính. Vậy nên nếu ai đó có ráng lên - như tựa album năm 1990 của George Michael là Listen Without Prejudice (Lắng nghe mà không thành kiến) - cũng hơi khó. Cũng như với một người mà ta yêu, cảm giác ban đầu bao giờ mà không quan trọng. 

Có những nhóm nhạc bạn không có thời gian hoặc điều kiện nghe nhiều, nghe trọn vẹn tất cả các album nhưng vẫn có thể xếp vào loại “có cảm tình” qua một hai ca khúc. Tôi luôn thiện cảm với dòng indie rock, từ Arcade Fire, My Morning Jacket và vì vậy, tôi bị Band Of Horses chinh phục ngay từ đầu cũng không có gì khó hiểu, cho dù vẻ ngoài của các nhóm nhạc kiểu này “chán không thể tả.” Factory có lẽ cũng là ca khúc mà tôi từng nghe được trong phần cuối của một show Late Show with David Letterman, cực kỳ ấn tượng nhưng không có đầu dây mối nhợ nào để tìm lại. Thế rồi sau này, hữu duyên thiên lý, trong lúc tìm kiếm về Band of Horses, tôi lại phát hiện ra một nhóm nhạc mới nghe cũng “được được” là Grand Archives, vốn có một thành viên tách ra từ Band of Horses. Ngược lại, có một số nhóm nhạc được các nhà phê bình đánh giá cao nhưng nghe đi nghe lại, tôi vẫn không tìm thấy được bao nhiêu cảm xúc.

Ở thế giới mạng

Nhưng ở thế giới mạng, người chơi nhạc hay người nghe nhạc lại không dành đất cho những giấc mơ, dù ai cũng biết đây là thế giới ảo. Internet cho phép người dùng “tự chủ” trong mọi trường hợp, hễ thích hoặc không thích gì là có thể lập nhóm kêu gọi những người cùng chí cùng hướng với mình. Các hội “Những người phát cuồng vì…” tràn ngập trên Facebook. Mới đây, các fan yêu nhạc khi thất vọng về nhóm Weezer đã lập ra một quỹ để kêu gọi nhóm hãy… giải tán! Lý do đưa ra là Weezer không chịu thay đổi hay cải thiện gì từ album Pinkerton năm 1996. Các fan cuồng kêu gọi lập một chiến dịch gây quỹ 10 triệu đôla để thuyết phục nhóm nhận tiền và… cuốn gói, thay vì tiếp tục làm thất vọng fan. Trưởng nhóm anti-fan này tuyên bố: “Đây là một mối quan hệ dối lừa và cần chấm dứt.” Người đứng đầu chiến dịch này, một anh chàng tên James Burns giải thích với tờ báo Seattle: “Tôi ngán ngẩm luôn, mỗi năm, Rivers Cuomo, ca sĩ chính của Weezer lại thề rằng album hay nhất mà anh thực hiện kể từ Pinkerton sắp ra đời. Và rồi điều gì xảy ra? Toàn những thứ vớ vẩn như các đĩa đơn Beverly Hills hay I’m Your Daddy!” Thay vì viết comment chê bai trên Internet, James làm việc “tích cực” hơn: Tập hợp những người cùng tự nhận là bị Weezer lừa dối để gây quỹ giúp nhóm giải nghệ. Đường đến đích của James vẫn còn rất xa vì hiện tại, anh mới quyên góp được có 300 đôla trong số 10 triệu đôla cần thiết.

Trước tình huống trớ trêu này, tay trống của nhóm Weezer, Patrick Wilson, khoan khoái bình luận trên Twitter: “Nếu họ có thể kiếm được 20 triệu đôla, chúng tôi sẽ tan rã theo kiểu xịn nhất! (deluxe breakup)” Không biết do bị fan “rượt” dữ quá hay vì trùng hợp một cách ngẫu nhiên, năm nay nhóm Weezer hối hả tung ra đến 2 album, Hurley vào tháng 9/2010 và Death to false metal vào tháng 11/2010. Hurley được hầu hết các tạp chí âm nhạc đánh giá tốt còn Death to false metal là một album tập hợp các ca khúc cũ nhưng chưa được phát hành của nhóm. Ca sĩ chính của nhóm Rivers Cuomo đích thân đứng ra quảng cáo: “Vẫn còn những bài hát và phần ghi âm rất hay nhưng vì một số lý do, chúng chưa có mặt trong bản phát hành cuối của các album Weezer năm nay…”. Xem ra, đây là một cách PR thông minh, vừa lăng-xê khéo các bản trong album là cực đỉnh, vừa vẫn chừa đường tháo chạy nếu các fan khó ở trong người tiếp tục đòi hỏi “sao không có gì mới tiếp các anh ơi!”. Suy ra, dù bây giờ âm nhạc truyền trên kênh mạng là chủ yếu, thì những người làm nhạc vẫn phải nhớ kỹ cho rằng: Mạng không như là mơ.

Box

Các nhóm rock khác cũng đang tung ra nhiều album mới đáng chú ý thời gian này có nhóm Linkin Park với A Thousand Suns đang làm mưa làm gió ở các bảng xếp hạng với bài The Catalyst, nhóm Kings of Leon với Come Around Sundown. Tuy nhiên, qua vài lượt nghe, đĩa này không khác biệt nhiều lắm so với Only by the Night....

Trí Quyền