Đăng Facebook cách đây đúng 6 năm còn viết thì chắc trước đó
You must remember this
Viêt linh tinh trong giai đoạn thích bài Đu tiên của Ngũ Cung
You must remember this
A kiss is still a kiss
A sigh is just a sigh
The fundamental things apply
As time goes by
Bài thi tốt nghiệp cấp 3 môn tiếng Anh của tôi có một phần bình luận câu “An apple a day keeps the doctor away”. Sau khi cộng điểm các phần còn lại đã làm xong, cảm thấy đủ điểm đậu, tôi thử phiêu lưu bằng cách bắt đầu bài viết bình luận kia bằng đoạn mở đầu trong bài As time goes by trên, lấy từ ý rằng có những điều cơ bản trong cuộc sống sẽ không hề thay đổi, dù thời gian có trôi qua, ví dụ như ăn táo tốt cho sức khỏe!
Bài hát này làm tôi nhớ rất nhiều, không chỉ ở đoạn Humprey Bogart nói với người nghệ sĩ da màu trong quán rượu Rick’s ở Casablanca “Play it again, Sam!” mà vì phần lời đơn giản nhưng đáng nhớ. “Khi hai người yêu nhau tán tỉnh nhau, họ vẫn nói rằng “Anh/Em yêu em/anh. Bạn có thể tin chắc vào điều này, dù tương lai có thể thay đổi thế nào đi nữa. Ánh trăng và những bản tình ca chẳng bao giờ là lạc hậu. Trái tim vẫn tràn đầy cảm xúc mạnh mẽ, ghen tuông, thù hận. Phụ nữ cần đàn ông và đàn ông cần phụ nữ…”
Mỗi dòng nhạc thường có một số đề tài đặc trưng, dĩ nhiên bên cạnh các đề tài quá chung như tình yêu, cuộc sống… Các nhóm death sẽ nhắc nhở về chiến tranh, về thuyết vô thần, về cái chết (death mà!); viking metal lấy cảm hứng từ thần thoại Bắc Âu, đặc biệt là Nauy; power metal chọn rồng với hang động (dragon&dungeon), hiệp sĩ cưỡi ngựa với giáp trụ sáng loáng… Nhạc rap sẽ chọn viết kiểu khoe khoang về cô gái bên cạnh mình thật bốc lửa, đồng hồ nạm kim cương trên tay thật đắt tiền, dây chuyền vàng lấp lánh trên cổ. Gangsta rap dĩ nhiên nhắc chuyện bạo lực về băng nhóm, về phân biệt chủng tộc, kỳ thị người đồng tính…
Các nhạc sĩ như Bob Dylan, Leonard Cohen còn được xem như những nhà thơ, chỉ có điều sự nghiệp âm nhạc của họ che khuất khả năng thi phú hoặc chính lời nhạc là nơi họ thể hiện chất thơ của mình. Jim Morrison của nhóm the Doors cũng là một nhà thơ với những màn ngẫu hứng đọc thơ trên sân khấu, chịu ảnh hưởng từ các nhà thơ như William Blake, Charles Baudelaire và Arthur Rimbaud.
Khoảng đầu năm 2009, có một trào lưu đầy chất thơ trong âm nhạc Mỹ với các nhóm hầu hết đến từ Brooklyn như Vampire Weekend, Hold Steady, Fleet Foxes, Mountain Goats, Silver Jews. Trong khi làng nhạc Anh đang quá thừa thải các nhóm guitar, nhạc Mỹ đang có khoảnh khắc vàng son. Các ban nhạc này mang chất văn chương vào sáng tác, bài hát sử dụng ngôn ngữ phức tạp, cốt chuyện kịch tính. Dù nội dung và phong cách khác nhau nhưng các nhóm này vẫn tạo được một làn sóng về tham vọng viết lời và những khám phá mới trong việc đặt lời bài hát.
Các thành viên của Vampire Weekend tốt nghiệp từ Ivy League (tên gọi 8 trường đại học tư danh tiếng ở Đông Bắc Mỹ trong đó có Harvard, Yale, Princeton, Columbia…) nên chuyện viết lời trúc trắc, chơi chữ, chọn từ với họ chẳng có gì khó khăn. Họ viết một bài hát có tên 'Oxford Comma' (dấu phẩy Oxford), nhắc đến một điểm ngữ pháp rất khó hiểu trong văn chương nhưng vẫn được đám đông khán giả thuộc lời và hát theo.
Craig Finn của nhóm Hold Steady không hề ngại ngần khi nói về những ý định văn chương của anh trong âm nhạc. “Tôi tự xem mình là một nhà văn cũng như là một nhạc sĩ. Chúng ta càng cách xa thuở khai sinh của rock n’ roll thì càng có nhiều người có tham vọng trở thành một nhà văn sử dụng rock n’ roll là một hình thức nghệ thuật đáng giá để thể hiện mình. Tôi hát và được mọi người hòa theo, phản hồi lại, điều đó hứng thú hơn việc đọc thơ. Đọc thơ thì chỉ có 15 người yên lặng và sẵn sàng đọc, không hề có tính cộng đồng, chẳng hào hứng bằng việc bước ra sân khấu và chia sẻ những ý tưởng của bạn với những con người thật ngay trước mặt.”
Ngày xưa ca từ giàu chất thơ, sử dụng nhiều hình ảnh, điển tích mà đôi khi phải tra cứu lại mới hiểu được. Ví dụ một đoạn ngắn trong bài Hương Xưa của nhạc sĩ Cung Tiến “Tình Nhị Hồ vẫn yêu âm xưa/Cung Nguyệt Cầm vẫn thương Cô-tô/Nên hồn tôi vẫn nghe trong mơ tiếng đàn đợi chờ mơ hồ/Vẫn thương muôn đời nàng Quỳnh Như thuở đó” mà sử dụng đến 3-4 điển tích. Nhạc trẻ giờ đơn giản hơn, nhớ nói nhớ, thương nói thương. Kiểu như bài Em rất nhớ anh mà ca sĩ Sơn Ca hát, được sử dụng trong phim Gọi giấc mơ về, kể một câu chuyện cực kỳ dễ hiểu về một tình yêu thầm lặng nhưng cuối cùng có được kết cục hạnh phúc. “Rồi một ngày kia anh đi bên em ngập ngừng anh nói nhớ em thật nhiều/Nỗi hạnh phúc chợt vỡ tan hòa trong tim/ Nghẹn ngào lệ rơi anh ơi em mong đã từ lâu lắm câu yêu này/Và cũng muốn nói với anh em thật nhớ anh/ Nhớ rất nhiều” Ngoại trừ chữ “lệ rơi” không hợp các từ ngữ còn lại thì bài này thật dễ hiểu, không phải “lăn tăn” nghĩ ngợi nhiều. Và khi đúng hoàn cảnh thì lại dễ đi vào lòng người.
Nhạc teen cũng có những bài có ý tưởng hay, như Nửa vòng trái đất hoặc Chiếc khăn gió ấm (ý vừa hiện đại: chuyện xa cách vì du học chẳng hạn, vừa cổ điển: nhớ nhung, tặng khăn ấm). “Cầu vồng khuyết” của Minh Khang do Tuấn Hưng hát cũng gây sóng gió một thời gian. Chị thư ký trong cơ quan, năm nay gần 40 tuổi, mê mẩn ca khúc này. Khi lần đầu tôi mở Cầu vồng khuyết ở cơ quan, có lẽ cũng là lần đầu chị nghe bản nhạc này và bảo mở lớn, “repeat” lại bản nhạc này nhiều lần, ngồi nghe với vẻ mặt bần thần. Trong khi đó, cô thiết kế, tuổi mới hăm mấy, nhắn qua Yahoo Messenger cho tôi, nhờ “tắt bản nhạc này đi, sến quá.” Chú thích thêm cho dễ hiểu: chị thư ký có nhan sắc khá mặn mòi, lúc trẻ chắc cũng gây sóng gió tình trường còn cô thiết kế đến giờ vẫn chưa có người yêu.
Ngũ Cung là nhóm rock mà tôi ấn tượng với phần lời. Lựa chọn một đề tài hấp dẫn nhưng ít được đề cập đến là văn hóa Tây Bắc, Ngũ Cung đã chọn một hướng đi, như LTNT có lần nhắc đến, vừa an toàn, vừa thú vị. Giã cốm đêm trăng, Cướp vợ người H’mông, Nụ hôn trên đỉnh Phanxipang… Đu tiên là một bài hát cực kỳ ấn tượng về việc viết lời. Nhóm chọn trò chơi dân gian khá đặc trưng của đồng bằng Bắc bộ, sử dụng bài thơ Đánh đu của Hồ Xuân Hương để làm lời thoại (tay guitar của nhóm là Trần Thắng đọc đoạn thoại này thay cho ca sĩ chính Hoàng Hiệp). Tới đoạn chorus là phần lời được viết ra, để Hoàng Hiệp hát và vẫn giữ phong cách rất “Hồ Xuân Hương”: “Kìa hang cắc cớ ướt hơi sương đẫm, đầy ắp rêu phong/Kìa nàng Xuân Hương đùa vui cùng nắng uốn cong cầu đu/Nổi trôi như kiếp bánh trôi tròn xoe tắm trong hội hè/ Trộm xem thiếu nữ ngủ trưa ối nhìn ngọc ngà mà mê…Cỏ non xanh thẫm ướt hơi sương ngọc gặp nắng ban mai/ Cùng nàng Xuân Hương đùa vui cùng nắng uốn bay cầu đu/ Chòng chành đôi ta lướt trong trời mây lướt ngang cuộc đời/ Trộm xem thiếu nữ ngủ trưa ối…tưởng là gặp được tiên.”
 |
| Leonard Cohen |
A kiss is still a kiss
A sigh is just a sigh
The fundamental things apply
As time goes by
Bài thi tốt nghiệp cấp 3 môn tiếng Anh của tôi có một phần bình luận câu “An apple a day keeps the doctor away”. Sau khi cộng điểm các phần còn lại đã làm xong, cảm thấy đủ điểm đậu, tôi thử phiêu lưu bằng cách bắt đầu bài viết bình luận kia bằng đoạn mở đầu trong bài As time goes by trên, lấy từ ý rằng có những điều cơ bản trong cuộc sống sẽ không hề thay đổi, dù thời gian có trôi qua, ví dụ như ăn táo tốt cho sức khỏe!
Bài hát này làm tôi nhớ rất nhiều, không chỉ ở đoạn Humprey Bogart nói với người nghệ sĩ da màu trong quán rượu Rick’s ở Casablanca “Play it again, Sam!” mà vì phần lời đơn giản nhưng đáng nhớ. “Khi hai người yêu nhau tán tỉnh nhau, họ vẫn nói rằng “Anh/Em yêu em/anh. Bạn có thể tin chắc vào điều này, dù tương lai có thể thay đổi thế nào đi nữa. Ánh trăng và những bản tình ca chẳng bao giờ là lạc hậu. Trái tim vẫn tràn đầy cảm xúc mạnh mẽ, ghen tuông, thù hận. Phụ nữ cần đàn ông và đàn ông cần phụ nữ…”
Mỗi dòng nhạc thường có một số đề tài đặc trưng, dĩ nhiên bên cạnh các đề tài quá chung như tình yêu, cuộc sống… Các nhóm death sẽ nhắc nhở về chiến tranh, về thuyết vô thần, về cái chết (death mà!); viking metal lấy cảm hứng từ thần thoại Bắc Âu, đặc biệt là Nauy; power metal chọn rồng với hang động (dragon&dungeon), hiệp sĩ cưỡi ngựa với giáp trụ sáng loáng… Nhạc rap sẽ chọn viết kiểu khoe khoang về cô gái bên cạnh mình thật bốc lửa, đồng hồ nạm kim cương trên tay thật đắt tiền, dây chuyền vàng lấp lánh trên cổ. Gangsta rap dĩ nhiên nhắc chuyện bạo lực về băng nhóm, về phân biệt chủng tộc, kỳ thị người đồng tính…
 |
| Terrence Howard, người mình rất ấn tượng khi hát It's Hard out Here for a Pimp trong phim Hustle & Flow |
 |
| Jim Morrison |
 |
| Vampire Weekend |
Craig Finn của nhóm Hold Steady không hề ngại ngần khi nói về những ý định văn chương của anh trong âm nhạc. “Tôi tự xem mình là một nhà văn cũng như là một nhạc sĩ. Chúng ta càng cách xa thuở khai sinh của rock n’ roll thì càng có nhiều người có tham vọng trở thành một nhà văn sử dụng rock n’ roll là một hình thức nghệ thuật đáng giá để thể hiện mình. Tôi hát và được mọi người hòa theo, phản hồi lại, điều đó hứng thú hơn việc đọc thơ. Đọc thơ thì chỉ có 15 người yên lặng và sẵn sàng đọc, không hề có tính cộng đồng, chẳng hào hứng bằng việc bước ra sân khấu và chia sẻ những ý tưởng của bạn với những con người thật ngay trước mặt.”
 |
| Cung Tiến |
Nhạc teen cũng có những bài có ý tưởng hay, như Nửa vòng trái đất hoặc Chiếc khăn gió ấm (ý vừa hiện đại: chuyện xa cách vì du học chẳng hạn, vừa cổ điển: nhớ nhung, tặng khăn ấm). “Cầu vồng khuyết” của Minh Khang do Tuấn Hưng hát cũng gây sóng gió một thời gian. Chị thư ký trong cơ quan, năm nay gần 40 tuổi, mê mẩn ca khúc này. Khi lần đầu tôi mở Cầu vồng khuyết ở cơ quan, có lẽ cũng là lần đầu chị nghe bản nhạc này và bảo mở lớn, “repeat” lại bản nhạc này nhiều lần, ngồi nghe với vẻ mặt bần thần. Trong khi đó, cô thiết kế, tuổi mới hăm mấy, nhắn qua Yahoo Messenger cho tôi, nhờ “tắt bản nhạc này đi, sến quá.” Chú thích thêm cho dễ hiểu: chị thư ký có nhan sắc khá mặn mòi, lúc trẻ chắc cũng gây sóng gió tình trường còn cô thiết kế đến giờ vẫn chưa có người yêu.
 |
| Ngũ Cung |
Trí Quyền
Anh Q oi. Nang tho cua Humphrey noi cau Play it again, Sam
Trả lờiXóa