Điện thoại, nhạc chuông với cả tai nghe

Viết đâu hồi năm 2010

Từ chuyện cái nhạc chuông

Điện thoại di động đầu tiên trong đời: Nokia 3310

Nếu không tính cái Nokia đời cũ cũ không nhớ số hiệu bị móc túi khi đi xem liveshow Phương Thanh vào năm 2006 thì tôi xài điện thoại cũng khá bền. Cái điện thoại đầu tiên 3310 vẫn còn được để trong hộc tủ như một chứng nhân lịch sử. Cách đây khoảng 7 năm, tôi giành được giải thưởng một cái Sony Ericsson dòng W sau một cuộc thi về viết lách liên quan đến âm nhạc trên báo Sài Gòn Tiếp Thị, viết về bài There must be more to life than this của Freddie Mercury nhưng mối duyên với điện thoại đó khá chóng vánh vì mau chóng lọt vào tay đạo tặc! Ngoài ra gần như tôi chỉ xài các dòng điện thoại Nokia mà lúc đầu là mua, sau đó là được tặng.

Đây là một trong những lý do hồi đó rất trung thành với Nokia :)

Nhạc chuông của tôi cũng thay đổi tùy theo điện thoại và có quá trình tiến hóa hẳn hoi, từ nhạc chuông monotone tự soạn cho tới các file nhạc midi và sau này là file mp3. Với Luna 8600, tôi để bản nhạc Say you love me của Simply Red làm nhạc chuông, xài Cool Edit chỉnh sửa hẳn hỏi để lấy từ câu mà tôi thích nhất ở đoạn giữa “What more can you be than the things they say you've been” Với 5530, tôi sử dụng bài It’s hard out here for a pimp do diễn viên Terence Howard hát trong phim Hustle and flow. Có lẽ rất nhiều người ngạc nhiên khi nghe tôi sử dụng bản nhạc rap làm nhạc chuông cho mình. Thi thoảng, tôi lại đổi nhạc chuông của mình thành One year of love của nhóm Queen. Tôi cũng chọn vài bài hát cho các Profile khác như bài Walk away của nhóm Cast hoặc Coffee and cigarettes của Michelle Featherstone cho các Profile như Night hoặc Home.

Tuy nhiên, trong doanh số rất đáng kể từ nhạc chuông nhạc chờ (nghe nói Vọng cổ teen của Vĩnh Thuyên Kim thu được trên 1 tỷ còn Ngày em đến của Văn Mai Hương đã thu được 800 triệu từ nhạc chuông nhạc chờ), tôi không đóng góp được một xu nào! Nhạc chuông tôi toàn cắm dây kết nối với máy tính để chép.

Ở Mỹ, doanh số nhạc chờ tăng đều đặn từng năm, từ 140 triệu trong năm 2007 lên 210 triệu năm 2008 và 235 triệu trong năm 2009. Ở tầm cỡ toàn cầu, doanh thu nhạc liên quan đến điện thoại di động trong năm 2010 là 14,4 tỷ đôla trong đó chiếm phần lớn nhất là nhạc chuông (42,1%), kế đến là nhạc chờ (25,2%) và download bài hát có trả tiền (23,3%). Dịch vụ nghe nhạc streaming chiếm 9,5%. Ước tính, đến năm 2014, doanh thu nhạc điện thoại di động sẽ tăng đến 25 tỷ đôla.

Nhưng ở đất nước đông dân nhất thế giới là Trung Quốc, theo số liệu của Liên đoàn quốc tế về công nghiệp ghi âm (IFPI), có đến 62% doanh số nhạc số là nhạc chờ và chỉ có 4% là đĩa đơn dưới dạng nhạc số, nhạc chuông chiếm 14% và dịch vụ đăng ký nghe nhạc trọn gói chiếm 13% (các số liệu của IFPI năm 2008). Có thể giải thích điều này khá dễ dàng rằng người tiêu dùng ở châu Á vẫn chưa sử dụng iTunes như một cửa hàng nhạc trực tuyến thật sự mà chỉ sử dụng để mua các apps chơi game!

Các ứng dụng liên quan đến âm nhạc cũng được xem như một lối thoát mới cho việc kinh doanh nhạc, vốn gặp nhiều khó khăn trong những năm qua vì lượng băng đĩa tiêu thụ liên tục sút giảm.

Tới chuyện cái tai nghe

Dr Dre

Dr Dre, kiến trúc sư của dòng gangsta rap, thành viên sáng lập nhóm N.W.A. đồng thời là người nâng đỡ Snoop Dogg, Eminem và 50 Cent đã có một nghề tay trái kiếm ra bạc triệu: sản xuất tai nghe cao cấp.

Từ năm 2001 đến 2008, sau album mang tên… 2001, Dr. Dre đã nghỉ ngơi dài hạn với sự nghiệp biểu diễn và tập trung vào việc sản xuất cho các nghệ sĩ khác. Sáu ca khúc trong album Marshall Mathers LP của Eminem, trong đó có bài The Real Slim Shady là do anh thực hiện. Các album đình đám của làng nhạc rap như Get Rich or Die Tryin' của 50 Cent hay The Eminem Show và Encore của Eminem đều có sự góp phần của Dr. Dre. Giờ đây, với dòng tai nghe mang tên mình, Dr. Dre đã mở rộng tầm ảnh hưởng ra ngoài âm nhạc và khả năng tìm kiếm tài năng mới của mình. 

Dr. Dre đã định nghĩa lại thứ vật dụng tầm thường là tai nghe headphone và khiến mọi người ngạc nhiên khi biết người yêu nhạc sẵn sàng bỏ bao nhiêu tiền cho cặp tai nghe như vậy. Giá trung bình của cặp Beats là khoảng 300 đôla, đắt gần 10 lần so với tai nghe đi kèm iPod, vốn cũng đã khá đắt vì mang thương hiệu quả táo Apple. Trong thời buổi khó khăn về kinh tế, rất đáng ngạc nhiên, tai nghe Beats đã bán rất chạy.

Được thiết kế bởi một nhà thiết kế trước đây làm việc ở Apple, Beats có sự bóng bẩy theo kiểu Apple và dù chất lượng âm thanh vẫn còn nhiều bàn cãi (một số người cho rằng quá nhiều tiếng bass làm nhiễu và khiến âm thanh không còn chuẩn xác) nhưng Beats vẫn trở thành một trào lưu, giống như các sản phẩm Apple từng có được. 

Được thuê để thử :)

Không biết minh họa gì nên lấy hình đang bấm bấm điện thoại

Tôi có dịp test thử cặp tai nghe Beats by Dr. Dre Solo dạng on-air, chỉ chụp lên vừa đủ trên vành tai. Beats hơi dội với các nhóm rock sử dụng pedal đôi như Iron Maiden nhưng với bài What you want, đĩa đơn đầu tiên từ album mới nhất của Evanescence thể hiện qua Beats ấn tượng ngay từ tiếng trống khởi đầu. Việc thể hiện âm thanh trầm ấn tượng khiến tôi chọn tiếp nhóm Black Sabbath để nghe qua Beats. Black Sabbath là nhóm nhạc cực kỳ ảnh hưởng đến dòng nhạc metal sau này. Lúc khởi đầu thành lập, vì chấn thương ngón tay mà tay guitar của nhóm là Tony Iommi, người duy nhất có mặt trong nhóm từ thời điểm thành lập cho đến tận bây giờ, đã bị chấn thương ngón tay và phải hạ dây đàn xuống thấp. Điều này vô tình góp phần vào âm thanh đặc trưng của nhóm Black Sabbath, trầm chậm và ngân dài, nền tảng của dòng doom metal sau này. Chọn một bản nhạc chậm rãi thời Black Sabbath nguyên thủy như Sabbath Bloody Sabbath, gần như cảm thấy được tiếng rung trên dây đàn dù thanh âm đó phải được xử lý qua hộp wah-wah của Tony.

Tôi tiếp tục thử Beats ở một bản nhạc pop cũ xưa khác như She’s leaving home của Beatles, bản nhạc hiếm hoi mà các thành viên trong nhóm không hề đụng đến các nhạc cụ. Âm thanh của nhiều nhạc cụ trong bản nhạc này hiện ra rõ rệt, từ tiếng harp mở đầu, tiếng đàn dây ve vuốt và các giọng hát với phần bè phức tạp đan xen. Tiếng harp được trình diễn bởi Sheila Bromberg trong ca khúc này khiến bà là nữ nghệ sĩ đầu tiên xuất hiện trong ghi âm của Beatles.

Thế mạnh của Beats là dòng nhạc dance, dòng nhạc dự đoán sẽ lớn mạnh trong năm tới với việc nghệ sĩ dubstep người Anh Skrillex được đề cử đến 5 giải Grammy, với việc các liên hoan nhạc điện tử rất ăn khách trong năm qua và việc các nghệ sĩ hàng đầu như Rihanna, Lady Gaga đều dấn sâu vào dòng này.

Đã có thời, các nhà sản xuất tiếp thị các sản phẩm audio đắt tiền bằng nhấn mạnh vào các tính năng kỹ thuật khá rối rắm mà chỉ có dân chơi thứ thiệt mới thật sự để tâm. Và rồi Beats by Dr. Dre xuất hiện, thay đổi phương cách tiếp cận người tiêu dùng: dáng vẻ đẹp, được người nổi tiếng sử dụng và tiếng bass thật ấn tượng. Cách thức này rõ ràng đã tiếp cận được công chúng ở diện rộng và doanh thu hàng năm của Beats đã lên đến 500 triệu đôla. Beats biến headphones thành một phụ kiện thời trang nên chụp lên tai hoặc đeo ở cổ khi xuất hiện ngoài đường.

Thay đổi để thành công

Jimmy Iovine

Thành công của Beats by Dr. Dre khiến các rapper khác vào cuộc và dẫn đến kiện cáo. Ví dụ như Beats đang kiện các dòng sản phẩm đổi thủ vì vi phạm bằng sáng chế còn Soul by Ludacris (một rapper tiếng tăm khác) kiện ngược lại Beats vì “tìm cách đe dọa về mặt luật pháp trong một cuộc cạnh tranh hợp pháp”. Các nhà sản xuất tai nghe truyền thống cũng được hưởng lợi và Stefanie Reichert, phó chủ tịch về chiến lược tiếp thị của Sennheiser USA phải công nhận rằng Beats là người đầu tiên tiếp thị headphone như một lựa chọn kiểu phong cách sống thay vì là một dụng cụ âm thanh. “Tôi phải nói rằng tôi ngã mũ chào họ.”

Người góp phần rất lớn trong việc đưa ra chiến lược thành công cho Beats chính là một tay tổ trong làng nhạc: Jimmy Iovine, chủ tịch hãng Interscope Geffen A&M Records. Dù rất khác biệt nhưng cả hai đã có sự cộng tác lâu dài và thành công. Tương truyền Jimmy Iovine là người đã đưa cuộn băng ghi âm nháp của Eminem cho Dr Dre và từ đó, một huyền thoại được phát hiện.

Jimmy là người đã khuyên Dr Dre nên bước vào việc kinh doanh headphone. Với kinh nghiệm của một nhà sản xuất âm nhạc, Jimmy nhận ra rằng chất lượng âm thanh và các phương tiện truyền tải âm thanh đã sút giảm khi nhạc trở thành những file kỹ thuật số. Quá trình này cho phép một thiết bị di động chứa nhiều bài hát hơn nhưng lại làm mất đi một số nét quyến rũ nào đó trong sự phức tạp của âm nhạc. Ông nhận ra rằng headphone đã trở thành một vật dụng tầm thường và không được chú trọng. “Bạn chẳng thể nào hài lòng khi xem Avatar trên một màn hình nhỏ xíu với hình ảnh nhòe nhoẹt và người tiêu thụ nhạc cũng phải được như vậy. Chúng tôi thấy rằng mọi thứ có trên thị trường trông giống như các sản phẩm y tế vậy. Chúng tôi làm chúng hấp dẫn hơn và tạo ra hiện tượng mới, đồng thời cũng khiến chúng mạnh mẽ và chất lượng hơn.”

Thời sử dụng Walkman để nghe nhạc đã qua quá lâu, giờ đây, điện thoại di động là một trong những thiết bị nghe nhạc “on the move” quan trọng nhất và HTC không bỏ qua cơ hội này, đầu tư 300 triệu đôla vào Beats. Một số tai nghe đi kèm HTC hiện nay đã có logo của Beats trên đó.

Trí Quyền